Hormonen versus calorieën

Van alle mythes rond voeding is die over calorieën wel een van de hardnekkigste, namelijk dat enkel het tellen van calorieën voldoende zou zijn om een gezond gewicht te bereiken. En daarmee het idee dat de herkomst van de calorieën (herkomst uit bv. een reep chocolade versus een avocado) die je eet of drinkt niet belangrijk zou zijn. 

Als je wilt afvallen is het belangrijk om minder energie binnen te krijgen dan je verbruikt. Het tellen van calorieën kan je hierbij helpen maar dit is zeker niet alles. De ene calorie zal namelijk wat anders doen met je hormoonhuishouding dan de andere. Wanneer je hormonen uit balans raken door verkeerde voedingskeuzes te maken zal dit een effect hebben op je lichaamssamenstelling (vetmassa/spiermassa), eetgedrag en energiepeil. Het verkrijgen van een ideaal lichaamsgewicht en een optimale gezondheid is dus even iets complexer dan enkel calorieën tellen. 

Wat hormonen met je lichaam doen

Vrijwel alle processen in het lichaam staan onder invloed van hormonen. Deze hormonen bepalen onder meer je stofwisseling, je eetlust (honger en verzadiging), je zin om te bewegen en de snelheid waarmee je vet verbrandt. Ook bepalen ze of de calorieën die je eet naar je spiermassa gaan of eerder worden opgeslagen als vetmassa.

Onze moderne levensstijl brengt je hormonen echter uit balans. Omdat je hormonale systeem uit balans raakt, ga je onbewust meer eten en minder bewegen, dit terwijl je vetverbranding daalt. En dán krijg je overgewicht of in sommige gevallen zelfs obesitas. Omdat de meeste dieetprogramma's onvoldoende rekening houden met deze belangrijke inzichten, lijkt blijvend afvallen haast onmogelijk.

Elke dieetprogramma dat geen rekening houdt met je hormoonbalans maakt je uiteindelijk alleen maar dikker.

Waarschijnlijk heb je in je omgeving meermaals allerlei tips gekregen over hoe je gewicht moet verliezen. Iedere keer komt dan hetzelfde verhaal naar voren: als je meer calorieën verbruikt dan je inneemt, daalt je gewicht. Dit klinkt logisch en is theoretisch wel waar, maar in de praktijk werkt het toch net even anders. Als je veel minder gaat eten en overmatig gaat sporten, is de kans inderdaad groot dat je afvalt op de korte termijn. Dit effect blijft echter niet aanhouden omdat de meeste dieetprogramma's een foutieve dieetstrategie handhaven waardoor je hormonen uit balans raken en je uiteindelijk alleen maar dikker wordt, het alombekende jojo-effect.

Hoe herken ik een hormonale disbalans?

Typische symptomen die geassocieerd zijn met hormonale verstoringen zijn:

• Vermoeidheidsklachten en energiedips na maaltijden
• Overmatig veel buikvet
• Drang naar zoet-zout
• Moeite met slapen en opstaan
• Angstgevoelens en depressieve gedachten
• Een te lage bloeddruk
• Een verminderd libido
• Emo-eten en steeds terugkerende eetbuien
• Snel geïrriteerd raken
• Vochtophoping
• Niet goed om kunnen gaan met stress
• Neerslachtigheid
• Droge huid
• Chronische obstipatie
• Overmatig veel vet rond heupen, billen en bovenbenen

Welke hormonen uit balans kunnen raken

De oorzaak van een hormonale disbalans

Het is al langer bekend dat onze levensstijl bepalend is voor onze hormoonhuishouding. De aanmaak van bepaalde hormonen beïnvloeden zelfs de locatie waar het lichaam vet zal opslaan. Bij een hormonale disbalans kan het zijn dat je meer vet gaat opslaan bij een verlaagde of juist verhoogde aanmaak van specifieke hormonen. Wanneer je iemand bent waarbij het vet zich gedurende de laatste jaren heeft opgestapeld op specifieke plaatsen (bijvoorbeeld op je heupen of buik) is het belangrijk om naar de oorzaak op zoek te gaan: het te veel of te weinig van een specifiek hormoon. 

Een hormonale disbalans wordt veroorzaakt door verkeerde voeding, chronische stress en de verkeerde manier van sporten.

De belangrijkste oorzaken waarvan ons hormonaal stelsel uit balans kan raken zijn voeding, stress en op een verkeerde manier aan sport doen. Je kan ook een hormonale disbalans krijgen doordat je een aantal voedingsstof tekorten hebt opgelopen omdat je lichaam ze niet goed (meer) opneemt of omdat je ze simpelweg onvoldoende binnenkrijgt. Hierdoor kan het zijn dat je lichaam bepaalde hormonen onvoldoende aanmaakt waardoor deze uit balans raken.

Uit diverse wetenschappelijke studies (Hogler W., 2004 ; Bjorntorp P., 1997) weten we dat specifieke hormonen bepalen waar het lichaam vet zal opslaan. Bij een verhoogde aanmaak van bepaalde hormonen zoals bijvoorbeeld insuline en cortisol is bekend dat het lichaam sneller vet opslaat. Het lichaam kan daarnaast ook juist vet opslaan bij een verlaagde aanmaak van andere hormonen zoals schildklierhormonen (TSH, T3, T4), het menselijk groeihormoon (HGH) en testosteron.

Hormonen bepalen waar vet plaatselijk wordt opgeslagen

Welk hormoon uit balans is - dus welk hormoon teveel of juist te weinig wordt aangemaakt - bepaalt waar het lichaamsvet zich zal opstapelen. Als het vet voornamelijk rond je heupen wordt opgeslagen, dan is het het hormoon insuline dat uit balans is doordat je bijvoorbeeld teveel geraffineerde koolhydraten en toegevoegde suikers eet.

Een verhoogde aanmaak van oestrogeenlevels wordt dan weer geassocieerd met méér vetopslag op je benen en billen (Jensen MD., 2013). Een disbalans van dit hormoon kan dus verantwoordelijk zijn voor cellulites op je benen.

Een ander hormoon cortisol - ook wel het stresshormoon genoemd - is verantwoordelijk voor meer vetopslag op je buik. Je kan stress ervaren op je werk, door slecht slapen, relationele problemen, maar je cortisol levels kunnen ook uit balans raken door stress uit de verkeerde voeding of voeding dat je niet optimaal verteert en verdraagt.

Hoe jij je hormonen weer in balans krijgt

Veel hormonale disbalansen hangen vaak met elkaar samen en worden veroorzaakt door een aantal factoren. Het beste wat je kan doen is naar de oorzaak opzoek gaan en deze bij de basis aan te pakken.

Wil je na lang twijfelen je voedingspatroon optimaliseren om zo je hormonen weer in balans te krijgen maar weet je niet goed hoe hieraan te beginnen? Je bent zeker welkom in mijn praktijk, stuur me gerust een mailtje met je hulpvraag erin vermeld en ik zoek samen met jou graag naar de oorzaak van je klachten tijdens een intake gesprek. 

Bronnen:

1. Hogler W et al. (2004). Relation between hormones and body composition, including bone, in prepubertal children. 

2. Bjorntorp P. (1997). Hormonal control of regional fat distribution. 

3. Jensen MD. (2013). Adipocyte fatty acid storage factors enhance subcutaneous fat storage in postmenopausal women.